Үүнээс илүү эмгэнэл гэж юу байхав. Төрөх газрын үүдийг нь барьж, даргыг нь солилоо гээд асуудал нэгэнт эв зүйдээ орохгүйгээс хойш хоосон улстөржилт, ашиг сонирхол, албан тушаалын өрсөлдөөн, хувийн амбициа түр хойш нь тавиад сэхээрсэн дээрээ дөрөвдүгээр амаржих газрыг даруй барьж байгуулъя. Тэгэхгүй бол нярайн халдвар тойрсон энэ дуулиан шуугиан хэсэг яригдаж байгаад л намжиж, дараагийн сенсаацид зайгаа тавьж өгнө. Харин эрүүлжүүлэхээс дээргүй нөхцөлтэй амаржих газрууд ачааллаа хэтрүүлэн ажилладагаараа ажиллаж, эх нялхсын эрүүл мэнд дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэдэгээрээ дэнжигнэсээр үлдэх болно.
Сүүлийн тав зургаан жил дамжин ярьсан дөрөвдүгээр амаржих газрыг байгуулахад 19 тэрбум төгрөг шаардлагатай гэсэн тооцоо бий. Их наядаар эргэлддэг төсөвтэй бидэнд тийм ч их тоо сонсогдохгүй байгаа биз. Ялангуяа 76 гишүүн тус бүрдээ хөрөнгө оруулалт нэрээр тойрогтоо тэрбум төгрөг шийдүүлсэн гэхээр хотоос сонгогдсон 25 гишүүний мөнгө шинэ амаржих
газар байгуулахад хангалттай хүрнэ. Бүр илүүгээр нь хагас зууны настай гурван амаржих газраа, Эх нялхсын эрдэм шинжилгээний төвтэй нь иж бүрэн засварт оруулж, ядаж л дусаал гоожихгүй, бохир халихгүй төрөх өрөөнүүдтэй болгож болно. Та бүхний мэдлийн тэрбум төгрөг төсөвт өөр нэрээр, өөр зориулалтаар, өөр багцад суугаад батлагдчихсан байж болно. Гэвч амь тулсан үед тодотгол хийгээд зориулалтыг нь өөрчилчихөж өлхөн чаддаг улс шүү дээ, та нар. Тэр авьяас чадвар, овсгоо самбаагаа яг энэ цаг мөчид л гаргаж хайрла. Оюутолгой, орон сууц, хүн болгонд өгөх 70 мянган төгрөгөөс илүү одоо эс хийвээс оройтох ажил гэж байдаг юм байна. Энэ асуудал зөвхөн хотынхонд ч биш, бараг жар, далан хувь нь нийслэлд нүүгээд ирчихсэн сумын төвд орон нутгийн дэд бүтэц нэрээр баахан хөрөнгө урсгаж, дахин сонгогдохын тулд нүдэнд үлдэцтэй юм хийхээр эмнэлэг сургууль барьж суудаг хөдөөгийн түшээдэд ч хамаатай. Нийслэлээ утаагүй, иргэдээ ядууралгүй болгоно гэх холын мөрөөдөлд автаж, хоосон найдахаа больё. Зүгээр л тэр амаржих газрыг нь Яармагт байна уу, Таван шард байна уу хамаагүй, барихаа л бодъё. Гагцхүү шаардлагатай хөрөнгө мөнгө, барьж гүйцэтгэх аж ахуйн нэгжийг элдэв булхай, будлиангүйхэн шиг тодруулаад л өгчих.Чухамдаа манай улсад сүүлийн хорин жилд улсын мэдлийн эмнэлэг нэг ч нэмж баригдаагүй. Байгаа хэдийгээ ерээд оны эхээр төрөлт багассан гэх нэрийдлээр цомхотгож, танаж, орон тоо, ор дэвсгэрийг нь цөөлсөн. Тэгээд ч зогсохгүй тухайн үеийн эмнэлгийн дарга нар хэт бизнес сэтгэлгээгээр хандаж илүү дутуу өрөө тасалгаа, нүх сүв болгоноо хувийн эмнэлэг, эмийн сан, аж ахуйн нэгжүүдэд түрээслүүлчихсэн. Нэгдүгээр амаржих газрын бүхэл бүтэн нэг корпусыг 20 орчим хувийн хэвшил эзэмшдэг байна. “Хүйн халдвар гарлаа, одоо яанаа ийнээ, төр засаг харж үзэхгүй байна” хэмээн халаглаж харамсан зурагтаар яриад байгаа эрхмүүд, нэртэй төртэй зөвлөх эмч нарын хувийн эмнэлэг ч тэдэн дунд томоохон байр суурь эзлэнэ. Төрөх эмнэлэгтэй залгаад хувийн орон сууцны компаниудад зөвшөөрөл олгож, бөөрөөрөө нийлсэн барилга барьж байгааг ч хэлэх юун.
Сүүлийн арав гаруй жилд, тодруулбал 2000 оны эхнээс төрөлт нэмэгдэж, тэр цагаас л аль 1959 онд баригдсан төрөх эмнэлгийг засварлах, шинээр төрөх эмнэлэг барих зайлшгүй шаардлага тулгарч эхэлсэн ч нам дагаж томилогдсон сайд нар, тэдгээрийн үзэмжээр томилогдсон дарга нар хуруугаа ч хөдөлгөсөнгүй. Ганцхан тоо дурдъя. Нэгдүгээр амаржих газарт 2001 онд 5000 эх төрж байсан бол өнгөрсөн онд 10773 эх төржээ. Төрж буй эхчүүдийн тоо даруй хоёр дахин нэмэгдчихээд байхад эх баригч эмчийн орон тоо, төрөх орны тоо, нэг эхэд зарцуулах 6000 төгрөгийн зардал гээд бүх юм нь бахь байдгаараа. Цаг үеэ мэдэрч, сонор соргогоор ажиллаж, асуудлаа гарган тавьж шийдүүлж чадахгүй удирдлагуудын харгайгаар өнөөдөр Монголын аль ч эмнэлэгт яваад орсон хүнд суртал, дараалал, ачаалал, бухимдал, эдгээрээс үүдсэн авлига хээл хахууль түгээмэл үзэгдэл болсон. Хүүхдээ төрүүлэх гэж байгаа эхчүүд эх баригчдаа царайчлан гүйж, мөнгө төгрөг, чихэр жимс атгуулан, хажуугаар нь тэдний ааш аягийг хөдөлгөхгүй гэж сэтгэлээ зовоодог явдал магадгүй зөвхөн манайд л байдаг байх.
Асуудлын гол нь ганц төсөв хөрөнгөдөө биш. Эрүүл мэндийн салбар нь улстөрийн “ханиад”, сайдын “томуу”, бялуу хуваарилалтын бялуурлын хамгийн том талбар болдог газар. 2004 оноос хойш зургаан жил хүрэхтэй үгүйтэй хугацаанд энэ салбарт Т.Ганди, Л.Гүндалай, Д.Туяа, Д.Бат-Сэрээдэн, С.Ламбаа нарын таван сайд солигдож ажиллажээ. ЭМЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж асан Д.Бат-Сэрээдэнгээс бусад нь энэ салбарын тогоонд төдий л буцалж байгаагүй хүмүүс. Зарим нь бүр тэс хөндлөн мэргэжилтэйг дурдах илүүц биз. Ямартаа ч нам дагаж томилогдсон сайд нар ажлаа мэдэхгүйгээс ийм онцгой газруудад анхаарлаа төвлөрүүлж, дэмжлэг үзүүлээгүй гэх шүүмжлэл нийгэмд хүчтэй өрнөж байна. Сайд болгон өөрсдийн хүнийг томоохон эмнэлэгүүдэд “хуваарилна”. Очсон дарга нар багаа бүрдүүлнэ, халаа сэлгээ хийнэ. Жишээ нь, Улсын төв клиникийн дарга л гэхэд 2005 оноос хойш дөрвөн удаа солигдсон байх юм. Ингэж ширээ сандлын асуудалтай зууралдаж байгаа тэдэнд салбарын тулгамдсан асуудлыг бодитойгоор гаргаж тавьж, араас нь хөөцөлдөж, шийдүүлж, хэрэгжүүлэх цаг хугацаа хийгээд хүсэл сонирхол байсан юм болов уу гэж эргэлзэхээр. Энэ мэт эрүүл мэндийн салбарт өөрчлөх, засч залруулах, нэг үгээр хэлэхэд хатгийг нь шахаж, бэтгийг нь эмчлэх олон асуудал бий. Тоочоод, тоолоод явахдаа биш сэжүүр гарч, сэхээ авсан дээр нь эв зүйд нь оруулахын тулд тэрхүү тогтолцооны гажиг гээчийг эмчлэх хэрэгтэй болжээ. Гэхдээ энэ бүхэн дараагийн асуудал. Нэн түрүүнд, эхэнд өгүүлсэнчлэн шинэ амаржих газрыг даруй барьчихвал ирээдүйд мэндлэх иргэдэд том буян болох юм. Улстөрийн зориг байвал улстөрд болохгүй зүйл гэж үгүй гэдэг. Төсөв шийдэж, хөрөнгө хуваарилдаг түшээд нэг удаа ч болов улстөрийн зориг гаргаж, ниргэсний хойно биш өмнө нь хашгирах шийдвэр гаргаасай.
/"Мм" нэгдүгээр сарын 26/
No comments:
Post a Comment